Рекэтир + Адасқан = Ликвидатор

Біз киносыншы, болмаса, кинотанушы емеспіз. Бірақ, менің білуімде, кино – кинотанушыларға немесе киносыншыларға ғана арнап түсірілмейді. Менің бұл пікіріммен кинорежиссерлер келіспеуі де мүмкін. Іштері біледі. Әйткенмен, «іште пікір өлгенше» деп атам қазақ тегіннен тегін айтпаған болса керек деп ойлауға толық негіз бар деп айтуға рұқсат ететін шығарсыздар деген үмітім де жоқ емес болатын-тұғын :).
Ақан Сатаевтың «Ликвидаторы» жайлы блогшы қауым бұрқылдатып жазып жатыр. Біздікі – «аттан қалма байталым». Көп мыжымай-ақ қояйын, фильм жайлы менің көрермендік пікірім төмендегідей.

Сценарий – қарапайым ғана. Ауыз аштырып, көз жұмдыратын ештеңе жоқ. Голливуд бұдан он – он бес жыл бұрын басып өткен тақырып. Ауылда масаға таланатып отырып көрген, ағасының кегін қайтармақ болып қан сорпа болатын Ван Даммдарды өз басым әлі ұмыта қойғам жоқ. Жанр жағы келмейді демесеңіз, «Ликвидаторды» «Адасқан» сияқты деміңді ішке жұтып отырып көре алмайсың. Финал- қандай екені әу бастан-ақ белгілі болып тұрады. Ауа жайылып, Винни Джонсты біраз уақыт жоғалтып алатын кездер де кездеседі. Яғни, параллель бұрымдалып келген сюжеттік желінің бір ұшы өрусіз қалып қойған ба, қалай? Сондықтан Тимур Жақсылықов өз деңгейінен сәл төмендеу жұмыс істеген сияқты. Фильм философиясы «Бір адам үшін осынша қантөгіс қажет пе еді? Кек деген жаман нәрсе» деген қазықты айыналып шабатын сияқты.
Әрине, кейіпкерлер арасындағы диалогтардың кейбірі (ешқандай қызыл сөзсіз айтып отырмын) тәнті етеді. Тіпті сол екеуара әңгіме (Бейшенәлиев пен Айтжанов арасындағы) бүкіл картинаның шырмауын жазып тұр деуге болатын да шығар. Әрине, өзің білгеннен кейін білгеніңмен бөлісу керек. Бәлкім, ол міндет болып та қалатын шығар. Бүкіл киноғұмырын ужастиктерге немесе катастрофалық картианаларға арнаған режиссерлер-сценаристерді тізіп шығуға болады. Айтпағамыз, мистикаға «Сатайфильм» қайта соғып отыр. Өзін өзі қайталады демей-ақ қояйын, бірақ профи-реж үшін қажетсіз қадам.

Режиссура – Ақан Сатаев – талант. Мойындамай қайда барасыз. Бірақ бұл фильмнің әуелгі «Рекэтир» сияқты коммерциялық салмағы басымдау болған тәрізді. Секунд санап ауысып жататын кадрларға, жасөспірмдерге қызық болуы тиіс бейнеклиптікіне ұқсас эффектілерге қарап, осыны болжаймыз. Әрине, Сатаевтың Тарантино сияқты түйеден түскендей қадамдарға баруға жүрегі дауаламайды. Опера театрындағы өлім сценасына да қорқақтап барса, ғажап емес. Әрі фильмде «Адасқандағы» сияқты Ислам құндылықтарына құрмет байқалады. Сондықтан, «Ликвидатор» «Рекэтир» мен «Адасқанның» қосындысынан немесе шағылысынан шыққан нәтиже сияқты әсер қалдырады.

Ұйымдастыру жұмыстары. Сатаев үшін Алматыдағы әл-Фараби даңғылын бір сағатқа жауып берген Есімов әкімшілігіне зачет. Оған опера театрындағы массовканы қосыңыз. Сүліктей «Мерстің» құйрығына қара «БМВ» былш ете қалады. Түсірілімдердің тікұшақ арқылы жүретін жері бар. Қысқасы – фильм шығыны 2 млн. доллар.

Актерлер – сәтті таңдалған деп айта алмаймын. Басты рөлдегі Берік Айтжановқа «Махамбет» кезінде көңіліміз толмаған-ды. Мына рөл де оң жамбасына… әй қайдам. Қыздар Берікті тартымды жігіт дейді. Рас шығар. Бірақ ол тартымдылығы аздық етіп тұр. Көзі мөлдіреп, «менен қатыгез кісіөлтіруші шықпайды» деп актерді сатып тұр. Яғни, көзі қанға толған қатыгез кісі өлтіргіштің бейнесін бере алмайды. Рас, «кектен көзі соқыр болған, қос шайтанның арбауы» деп ақтап алуға болады. Бірақ әлжуаз ақтау… Бас кейіпкерді ойнауға біздіңше Әзиз Бейшенәлиев лайық еді. Қырғыз актері мұнда кнбышник болып жүр. Жағымды кейіпкер. Бірақ Әзиз – негатив рөлдерді ойнауға шебер. «Афалинаның секірісіндегі» сияқты. Көзінде қатыгездіктің, жартқыштықтың «симптомдары» бар. Мұстафа Шоқайдың сәтсіз шыққаныны да – осы себеп. Сондықтан, Айтжанов-Бейшенәлиев дуэтін теріс айналдырып пайдалану керек пе еді… Ал мұхит кешіп келген Винни Джонс кейіпкері түк те ашылмаған. Жүрген бір мылқау кісі өлтіргіш, әйтеуір. Қарлығаш Мұхамеджанованың үйіне келіп, диванға отырып кету үшін келген сияқты :).
Айтпақшы, Сатаевтың біздің құқық қорғаушыларды позитив суреттеуге тырысқаны байқалады. Ол да керек шығар. Айтпақшы, бас кейіпкер – Арсен тірі қалады. Титр жазылған барабан айналып біткенше күтсеңіз, көресіз. Яғни, картинаның жалғасы түсірілуі мүмкін.

P.S. Ақан Сатаев енді тарихи «Мың бала» фильмін түсіруді бастайды. Ермек Аманшаев Елбасыға «20 жылдық мерейтойға дейін дайын қыламын» уәде еткенін естіген жұрт айтып жүр. Басты рөлдерде: Досхан Жолжақсынов (Төле би), Болат Әбділманов (Бөгембай батыр) Берік Айтжанов (Әбілхайыр хан).